Menisküs ; diz eklemi içinde ,uyluk ve kaval kemiklerinin birbirine bakan kıkırdak yüzeyler arasında bulunan ay şeklindeki yapılardır. Yastık benzeri fonksiyon göstererek şok absorbsiyonu yapar, kıkırdak yüzeylerin birbirine sürtünerek aşınmasını engeller. Eklem hareketi sırasında stabiliteyi arttırmak, kayganlığa yardım etmek gibi de çok önemli görevleri de vardır.
Ortopedik pratikte ;menisküs yaralanmaları en sık görülen yaralanma şekli , artroskopik yani kapalı yöntemlerle menisküs ameliyatları da en sık yapılan cerrahi tedavilerdendir.
10 yaşından önce menisküs yaralanması görülmesi çok olağan değildir .Gençlerde genellikle dizin ani olarak yön değiştirilmesi ve makaslama hareketi ile yaralanma olur. Orta yaş ve üzerinde menisküs yaralanmaları genellikle zorlamalı çömelme ve düşme sonrasında olur.
Ani menisküs yaralanmalarında birkaç saat sonra dizde şişme , diz arkasında veya menisküsün yırtıldığı yerde ağrı olur. Eğer yırtılan menisküs parçası takla atarak eklem arasına sıkışırsa ,diz ekleminde ani kilitlenme olabilir. Kronikleşmiş yani eski menisküs yırtıkları ise ,aralıklarla olan diz eklem şişlikleri ve batma şeklinde olan ağrı yakınmalarına yol açabilir.
Menisküs yaralanması şüphesi ile başvuran hasta , Ortopedi Uzmanı tarafından detaylı muayene edilir. Daha sonra başka bir kemik yaralanma veya kireçlenmeye bağlı diz eklem aralığı daralması varlığını değerlendirmek için standart röntgen çekimleri yapılır. Röntgen tetkikleri mümkünse ayakta basarak ve iki taraf karşılaştırmalı olarak yapılmalıdır. Menisküs yırtığının varlığını, yırtığın yerini ve şeklini, komşu kıkırdak yapıların değerlendirmesini yapmak için MRI görüntülemeden faydalanılır.
Menisküs yaralanmalarının karışabileceği diğer hastalıklar ; diz eklemi içinde serbest gezen kıkırdak parçaları, özellikle iç tarafta olan eklem kapsülü bantları, diz kapağı eklemi kıkırdak bozuklukları, diğer diz bölgelerinde kemik veya kıkırdak doku bozulmaları, çapraz veya yan bağ yaralanmaları olarak sayılabilir . Bu patolojiler menisküs yırtığına eşlik de edebilir.
Bütün menisküs yaralanmaları belirti vermez . Birçok menisküs yaralanması da bir zaman sonra belirti vermez hale gelir. Cerrahi tedavi her zaman şart değildir. Ameliyat olmadan takip ve tedavi edilebilecek menisküs yaralanmaları;
- Uzunlamasına 10 mm den küçük ve 3-5 mm den az yer değiştirmiş olan yırtıklar
- İleri derecede diz kireçlenmesine bağlı aşınma ile olan yırtıklar
- Enlemesine 3 mm den küçük yırtıklar
- İlerlemeyen ve bulgu vermeyen kısmi yırtıklar
Ameliyatsız tedavide ödem giderici ve ağrı kesici ilaçların kullanılması, buz tatbiki, kas güçlendirici ve eklem hareket açıklığını arttırıcı fizik tedavi uygulanılması sayılabilir.
Menisküs dizde amortisör benzeri görev yaptığından dolayı mümkünse yırtık dikilmelidir. Menisküs yırtığı onarmak için müsait değilse ,yırtık olan kısım kenarları düzgün olacak şekilde kesilerek çıkartılır. Eğer komşu kıkırdak dokularda hasar yok ise hasta ertesi gün ameliyatlı dizine yük vererek yürüyebilir. Ameliyat sonrası dönemde fizik tedavi şart olmamakla birlikte yapılması daha iyi olur.
Oluşabilecek komplikasyonlar; bacak damarlarında pıhtı oluşumu, diz eklem içi kanama , onarılan menisküsün tekrar yırtılması olarak sayılabilir.